Fare’yi (Mouse) Kim Buldu ?
Fare’yi (Mouse) Kim Buldu: Doug Engelbart, bilgisayar faresini 1960’ların başında Stanford Araştırma Enstitüsü’ndeki (şimdi SRI International olan) araştırma laboratuvarında icat etmiştir. İlk olarak icat ettiği bu aygıt, bir görüntüleme sisteminin içindeki X-Y konumlarını göstermek amacıyla icat edilmiştir. Bu icat ile ilgili 1967 yılında patent başvurusu yapılmıştır. 1970 yılında da ABD’de patent verilmiştir. Bilgisayarla etkileşime yönelik birçok etkileyici yenilik ve cihaz keşfedilmesine rağmen; özellikle hiçbiri bilgisayar faresinin yerini tutamamıştı. İcadından bu yana yıllar geçmesine rağmen, fare bugüne kadar icat edilen en verimli işaretleme aygıtı olarak kabul edilmektedir.
Normal bir bilgisayar bileşeni olan farenin icadı ise; bilgisayar grafikleri üzerine bir konferans oturumunda değerlendirme yaparken geldi. Daha doğrusu zihin etkileşimiyle hesaplama yapmayı daha verimli hale getirmenin zorluğunu düşünürken ortaya çıktı. Bir masa üstünden geçen, biri yatay, diğeri dikey olarak dönen bir çift küçük tekerlek kullanarak; bilgisayarın bunların birleşik dönüşlerini izleyebileceğini ve imlecin ekranda buna göre hareket ettirilebileceği düşünüldü. Tekerlekler, planimetre (mühendisler ve coğrafyacılar tarafından harita, plan, çizim vb. üzerindeki alanları ölçmek için kullanılan bir araç) üzerindeki tekerlekler gibi bir işlev görebilirdi. Bu fikir ileride uygulanmak üzere not edilmiştir.
Fareyi Kim İcat Etti ?
Doug Engelbart, 1951 yılında beri yüksek performanslı istasyonlarda hizmet eden, özellikle önemli sorunlar üzerinde işbirliği yapmak için geniş bir çevrimiçi bilgi alanına erişen entellektüel çalışanları hayal etmişti. 1961 yılında işaretleme aygıtları sorununu düşünürken; ekiplerin ve kuruluşların önemli sorunları çözmede nasıl çok daha etkili hale gelebileceğine dair derinlemesine bir çalışma yapan ekibin ortasında buldu kendini. 1962’de bulgularını “Augmenting Human Intellect: A Conceptual Framework“te yayınladı. Aynı zamanda 1963 yılında küçük bir araştırma ekibini de işe aldı. Bunların haricinde; bilgisayar kaynakları, teletipler ve son olarakta bir iş istasyonu oluşturdu.
Şimdiye kadar, bir imleci hareket ettirmek ve bir görüntüleme ekranında bir şey seçmek için birkaç hazır çözüm vardı. Ancak Doug’ın, “yüksek performans” gereksinimini karşılamak için hangisinin en verimli olacağına dair, elinde iyi bir veri yoktu. Bu sorunu çözmek için için Nasa’dan Bob Taylor’a başvurdu ve bunun yanında küçük bir mali destek aldı.
Farenin Gelişimi:
Doug ve ekibi, karşılaştırma yapabilmek ve fikir almak için; o zamandaki türünün en iyi işaretleme cihazlarını topladı. Aynı zamanda ayak pedalı ve diz kumandası bulunan, bir cihaz prototipi hazırladılar. Bunun yanında, baş mühendislerden Bill English, diğer cihazlarla karşılaştırmak için oyulmuş bir tahta blok içine dik tekerlekleri monte edilmiş, üstünde düğme bulunan, elde taşınabilen bir cihaz prototipi hazırladı. Aslında bu ilk fareydi. Mucidi Doug Engelbart, tasarımcısı Bill English’in olduğu efsanevi buluş..
1965 yılında Doug Engelbart ve ekibi; çeşitli ekran seçim tekniklerinin verimliliğini değerlendiren çalışmalarının nihai raporunu yayınladı. Ekip, kendi ürettikleri fareleri karşı karşıya getirmişti ve aralarından birinde karar kılındı. Karar kılınan fare aşağıdaki resimlerde gördüğünüz en sağdaki fare olmuştu. Aynı zamanda bu fare, ileriye dönük standart ekipman tercihi olmayı da başarmıştı. Bunun yanında, bundaki sonraki geliştirmeler bu gereç üzerinden yapılacaktı.
Verimliliği daha da artırmak için, Engelbart’ın ekibi fareye bir yol arkadaşı kazandırmayı düşündüler; sol elin komutları veya metinleri girmesi, sağ elin de işaret etmek ve tıklamakla meşgul olması için. Birkaç varyasyon denedikten sonra, aşağıda gördüğünüz piyano benzeri beş tuşlu bu cihaz üzerinde karar kıldılar.
1968 yılında geliştirilen versiyonuna uyarlanan fare, aynı zamanda aynı yıl halka tanıtılmıştır. Aşağıdan fareye bakabilirsiniz.
70’li Yıllar ve Sonrası:
Çok geçmeden 1973 yılında artık fareyle çalışacak bilgisayarlar piyasaya sürülmeye başlamıştı. Bunlardan ilki Xerox Alto idi. Bu tasarımı İsviçre’de Federal Teknoloji Enstitüsü’nden bir ekipte beğenmiştir. Zira bu beğeninin ardından, Lilith isimli fareyle çok geçmeden kendi bilgisayar sistemlerini de kurdular.
1983 senesinde, artık fare (mouse) oldukça yaygınlaşmaya başlamıştı. O yıl Microsoft, MS-DOS programı Microsoft’u fare uyumlu hale getirmek için güncelleyip; ilk PC uyumlu faresini geliştirdi. Bunun yanında; özellikle Apple, Atari ve Commodore gibi bilgisayar ve konsol üreticileri, fare uyumlu sistemlerini de piyasaya sürmeye başlamışlardı. Aynı zamanda bundan sonraki süreçte hız kesmeden gelişecek olan bu önemli bilgisayar ekipmanı; artık kablosuz modellerinden, çok farklı özellikleri barındıranlara kadar; gelişimini aralıksız sürdürecekti.
