Android’i Kim Buldu ?
Android’i Kim Buldu: Akıllı telefon, 2007 yılında piyasaya sürülen ilk iPhone’dan bu yana çok yol kat etti. Apple’ın İOS’u dünyanın tartışmasız ilk akıllı telefon işletim sistemi olsa da; kuşkusuz günümüzde en popüler olan işletim sistemi de Google’ın Android’idir. Android, 2008 yılında HTC yapımı bir T-Mobile cihazıyla birlikte piyasaya sürülmesinden günümüze inanılmaz derecede gelişmiştir.
Android, 2003 yılında dijital kameralar için bir işletim sistemi geliştirmeye başlayan Andy Rubin tarafından oluşturulmuştur. Kısa süre sonra, dijital kamera işletim sistemleri pazarının çokta büyük olmadığını fark ederek; dikkatini akıllı telefonlara çevirmeye başladı.
Google’ın Android’i 2005 yılında satın almasından sonra, pek çok kişi Android hakkında çok fazla bilgi sahibi olmamasına rağmen; Google’ın bu satın alım işlemini telefon işine girmek için yaptığını sanıyordu. Zira Google akıllı telefon işine girdi; ancak bir donanım üreticisi olarak değil tabii ki. Bunun yerine, Android’i diğer üreticilere pazarladı. Aynı zamanda 2008 yılında ilk Android işletim sistemli HTC ’nin Dream modeliyle akıllı telefonlara merhaba dedi.
Gelin HTC Dream üzerinde çalışan Android’in ilk işletim sistemi sürümünden başlayarak; son on yıl içerisinde ne gibi değişimlere uğradığına bir göz atalım:
Android’in Sürüm Tarihi:
Android 1.0 (2008):
Android’in bu sürümü, bildiğimiz ve severek kullandığımız işletim sisteminden çok daha az gelişmişti. Ancak yine de bazı benzerlikler dikkat çekmekteydi. Örneğin aşağı doğru açılan bildirim penceresi. Bunun yanında daha ilk işletim sistemi sürümüyle beraber Android’de çığır açan market uygulaması Google Play Store’un, bu sürüme dahil olmasıydı. Bunun yanı sıra, Android’in övündüğü bir husus ise o dönem İOS’ta dahi olmayan ve İOS’un 2020’deki 14 sürümüne kadar eklemeyeceği ana ekran widget’larını kullanma yeteneğiydi.
Android 1.5 Cupcake (2009):
Android’de yapılan ilk önemli güncelleme, sadece yeni bir sürüm numarası almakla kalmadı. Aynı zamanda Google, tatlı teması adını verdiği şemayı ilk kullanan üretici oldu. Cupcake birçok nedenden dolayı önemli bir sürümdü, ancak en önemli detayı ekran klavyesine sahip ilk Android sürümü olamsıydı. Bu sürümden önce üreticiler cihazlarına fiziksel klavye eklemek zorundaydılar.
Ayrıca bu sürümle Android, üçüncü taraf geliştiricilerine widget SDK’sını açtı. Özellikle bu hamle, geliştirici ve uygulayıcılar için çok önemliydi. Bu sayede kendi uygulamalarına widget ekleyebileceklerdi. Son olarak bu sürümün en büyük özelliklerinden birisi video yakalama özelliğiydi. Bundan önceki sürümlerde sadece fotoğraf çekilebiliyordu.
Android 1.6 Donut (2009):
Donut, güncelleme olarak kullanıcılara oldukça büyük deneyimler edindirdi. Örneğin Donut; Verizon, Sprint , CDMA ağları ve Asya’da birçok büyük ağ sağlayacasına destek vererek, Android’in milyonlara ulaşmasına olanak tanıdı.
Bunun yanında Donut, Android’i daha kullanıcı dostu hale getirmeyi hedefliyordu. Bu yöndeki en büyük girşimlerinden birisi, farklı ekran boyutlarını da desteklemeye artı imkan vermesiydi. Aynı zamanda bu hamle, üreticilerin istedikleri ekran boyutlarına sahip cihazlar üretebileceğinin de habercisiydi.
Donut sürümü aynı zamanda hızlı arama kutusuna içeren ilk Android sürümüydü. Bu sayede kullanıcılar uygulamayı açmak zorunda kalmadan, istedikleri her şeyi arama yapabileceklerdi.
Android 2.0 Eclair (2009):
Şimdiye kadar Android’de yapılan güncellemeler çok kapsamlı gibi gözüksede, aslında işletim sisteminin aşamalı olarak iyileştirmeleriydi. Android’in ilk olarak piyasaya sürülmesinden yaklaşık bir yıl sonra, Android 2.0 Eclair sürümünü çıkardı. Bu sürüm aynı zamanda günümüzde bile hâlâ geçerli olan bazı değişiklikler getirdi.
Eclair, örneğin araç içi GPS ünitesinin kullanımını rafa kaldırıp; Google Haritalar navigasyonunu kullanan ilk cihazdı. Haritalar o zamandan günümüze ciddi değişiklikler geçirmiş olsa da, adım adım navigasyon ve sesli rehberlik hizmetleri, hâlâ günümüzde bile geçerliliğini koruyan bazı özelliklerdendi. Aynı zamanda Google’ın haritalar uygulamasını ücretsiz sunması da, zamanın en önemli işletim sistemi hamlelerinden birisiydi.
Bunun yanında Eclair’deki internet tarayıcısının sürümü de yenilenmişti. Google, tarayıcıya HTML5 desteği ve video oynatma kabiliyeti ekleyerek Eclair’i o zamanın en iyi mobil internet makinesi olan iPhone ile aynı seviyelere taşıdı. Son olarak eklenen önemli özelliklerinden birisi de, kilit ekranıydı. Kullanıcıların kilidi açmak için ekranı kaydırmaları bundan sonra kâfiydi.
Android 2.2 Froyo (2010):
Froyo ilk olarak 2010 yılında piyasaya sürüldü. Bir Nexus telefona sahip olmanın avantajlarıyla ortaya çıktı. Sebebi ise Nexus One telefonlarının aynı zamanda Android Froyo güncellemesini ilk alan telefonlardan olmasıydı. Daha doğrusu bu telefonlar Android Froyo sürümü ile ortaya çıktı. Froyo, kulanıcılarına beş ana ekran paneli sunma gibi iddialı bir özellikle adından söz ettirmişti.
Froyo, bunun yanında mobil erişim noktası desteğini ilk getiren Android sürümü olma özelliğini de taşımaktaydı. Aynı zamanda daha önceki ekran kilidini sevmeyenler için mükemmel bir PIN kilit ekranını da içinde barındırıyordu.
Android 2.3 Gingerbread (2010):
Google, Gingerbread sürümü için bu sefer Samsung Nexus S’i seçti. Samsung’un zaten o dönem çok başarılı olan bu telefonu, Android’in harika iyileştirmeleri, tekrardan derlenen stok widget’ları ve yeniden tasarlanan ana ekran görüntüsüyle cezbediciydi.
Gingerbread aynı zamanda, tuşlar için yeni renklendirme sunan gelişmiş bir klavye ve kullanıcıların ikincil bir klavyeye erişmek için birden fazla tuşa basmasına olanak tanıyan gelişmiş çoklu dokunma desteği ile geldi. Son özelliği ise, ön tarafa bakan selfie kamerasını destekleyen yazılımdı. Sahi, selfie severler bu özellikler olmasa ne yapardı acaba ?
Android 3.0 Honeycomb (2011):
Google, birkaç yıldır akıllı telefon endüstrisinde olumlu yönde dalgalar yaratıyordu. Artık tabletler için heyecan verici bir sürüm ortaya çıkarma zamanı gelmişti. Google, Honeycomb’ı sadece tabletler için çıkarmıştı. Aynı zamanda sürüm ilk olarak Motorola’nın Xoom modelinde sergilenmişti.
En önemli değişikliklerden birisi, Google’ın Android işletim sistemlerinde kullandığı yeşil vurgusuna artık mavi rengi de eklenmişti. Aynı zamanda widget’larda seçim yapmadan önce artık ön izleme yapabilme özelliği gelmişti. Bu sürümdeki en önemli hamle ise; fiziksel düğmeye olan ihtiyacı artık ortadan kaldırmasıydı. Bunun yerine, ana sayfa, geri ve menü düğmelerinin tümü yazılıma sanal düğmeler olarak dahil edilmiştir.
Android 4.0 Ice Cream Sandwich (2011):
Daha önce Google’ın Samsung Nexus S için tercih ettiği Honeycomb sürüm iş birliği, Ice Cream Sandwich sürümü ile yine bir Galaxy Nexus modelinde eşleşti.
Sürüm, sanal düğmelerin yanı sıra mavi vurgularla derlenen ince ayarlı ve iyileştirilen bir arayüzle gelmiştir. Yüz tanıma kilidi, veri kullanım analizi ve posta için bazı önemli değişiklikler işletim sisteminin bu sürümünün göz alıcı özelliklerindendi.
Android 4.1 Jelly Bean (2012):
Bu işletim sistemi öncekiyle aşağı yukarı aynı görünse dahi; işletim sistemi için yeni bir çağın sinyalini vermiştir. Bunlardan en önemlisi, ana ekrandan hızlı bir kaydırma ile erişilebilen ve bilgileri (ör. takvim etkinlikleri, e-postalar, hava durumu raporları) tek bir ekrana getiren Google Asistan’dı. Bu özellik, Google’ın bir dijital asistandaki ilk ve en büyük adımlarından biriydi. Aynı zamanda Google Asistan da dahil olmak üzere dijital asistanların gelecekteki sürümlerinde önemli bir rol oynadı.
Google Asistan dışında, Jelly Bean‘de, arabelleğe alınan grafikler Project Butter gibi önemli bir eklemeyle üç kata yakın güçlendirilerek Android’in dokunmatik performansını büyük ölçüde iyileştirdi. Söz konusu proje güncellemesi, Android’deki birçok takılma ve donma problemlerini ortadan kaldırdı. Genel olarak yazılım daha sorunsuz bir hale geldi. Aynı zamanda Jelly Bean’de yenilenen yazı tipi, genişletilebilen bildirimler; daha fazla widget esnekliği ve diğer özellikler de eklenmiştir. Bu eklemeler ve güncellemeler sürümü en önemli güncellemelerden biri haline getirdi.
Android 4.4 KitKat (2013):
Android’in bu sürümünün lansmanı, Nexus 5‘in galasına denk geldi. Birçok harika özellikle birlikte geldi. Örneğin, KitKat, Android’in görünümünü modernize ederek; bugüne kadar işletim sisteminde yapılan en önemli estetik değişikliklerden birini gerçekleştirmiştir. Ice Cream Sandwich ve Jellybean’de bulunan mavi vurgular daha rafine bir beyaz vurguya dönüştürülmüştür. Bunun yanında yeniden tasarlanan birkaç Android stok uygulaması daha açık renk şemaları ile tasarlanmıştır.
KitKat, yeni görünümünün yanı sıra, kullanıcının istediği zaman Google Asistan’a erişmesine izin veren “Tamam, Google” arama komutu gibi yenilikler de getirdi. Ayrıca yeni bir telefon çevirici, tam ekran uygulamalar ve Hangouts mesajlaşma platformu desteğinin yanı sıra; SMS desteği sunan yeni bir Hangouts uygulamasını da bu sürümüyle faaliyete sokmuş oldu.
Android 5.0 Lollipop (2014):
Bu sürüm Nexus 6 ile birlikte piyasaya sürülmüştür. Ancak güncellemeler eski sürümlere nazaran fazla estetik değildi.
Bunun yanında hatalı bildirim habercisinin güncellenmesi, RAW görüntü desteğinin eklenmesi ve bir dizi basit iyileştirme yeniliklerden bazılarıydı. Özellikle bu sürümün getirdiği en büyük yeniliklerden birisi Android’i büyük ekranlara taşıyan Android TV’nin bu sürüme eklenmesiyle gerçekleşti.
Android 6.0 Marshmallow (2015):
Marshmallow ile gelen en büyük yeniliklerden birisi uygulama menüsünün neredeyse tamamen değişmesiydi. Örneğin Google, siyah yerine beyaz bir arka plan kullandı. Aynı zamanda kullanıcıların ihtiyaç duydukları uygulamayı hızla bulmalarına yardımcı olmak için bir arama çubuğu ekledi. Android Marshmallow ayrıca; son 3, 6, 12 veya 24 saat içinde kullanılan herhangi bir uygulamanın bellek harcamasını kontrol etmenizi sağlayan bir bellek yöneticisi eklemesi getirdi.
Sıradaki iyileştirme ve yenilikler ses kontrollerindeydi. Marshmallow’da, cihazın, medyanın ve alarmların ses düzeyini değiştirmenize olanak tanıyan; daha kapsamlı bir ses düzeyi denetimi getirilmiştir. Android, Marshmallow‘dan başlayarak resmi olarak parmak izi sensörlerini desteklemiştir. Son olarak güvenlik ayarları önemli ölçüde yenilenmiştir.
Android 7.0 Nougat (2016):
Nougat, muhtemelen işletim sisteminin son on yılda Android‘e yapılan en önemli yükseltmelerden birisi olduğunu işaret etti. Bu güncelleme ile Android üzerindeki en büyük etki, Google Asistan‘ın artık çok saygın ve başarılı bir şekle büründürülmesiydi.
Nougat, Asistan ile birlikte, bildirimlerin işletim sistemi içinde nasıl göründüğünü ve nasıl hareket ettiğini ayarlayan gelişmiş bir bildirim sistemi getirdi. Duyurular ekrandan ekrana sunulmuştur. Android’in önceki yinelemelerinden farklı olarak; kolay bir yönetimle rahatlıkla gruplandırılabilir hale getirildi. Çoklu görev özelliği ilk olarak Nougat ile desteklenmiştir. İster telefon ister tablet kullanıyor olun, bölünmüş ekran modunu kullanarak, birkaç dakikada bir her uygulamadan çıkmak zorunda kalmadan iki uygulamayı aynı anda kullanmanıza olanak tanındı.
Android 8.0 Oreo (2017):
Oreo, Android platformunu 8.0 sürümüne taşıdı ve özellikle birden fazla çoklu görev özelliği getirdi. Resim içinde resim ve yerel bölünmüş ekran, Android Oreo’da ilk kez sahneye çıktı. Bu, web’de gezinirken en sevdiğiniz programı Netflix‘te izlemeye devam edebileceğiniz anlamına geliyordu aynı zamanda.
Android Oreo ayrıca bize bildirimler üzerinde çok daha fazla kontrol sağladı. Oreo ile, kullanıcılar bildirim kanallarını açma veya kapatma olanağına sahip oldular. Yani bildirimler ve görünme sıklığı konusunda ayrıntıya ve müdahale imkanına sahip olacaklardı. Aynı zamanda bu özellik, kullanıcıların bildirimleri önem derecesine göre sıralamalarına da olanak sağlamıştır.
Oreo‘da da birkaç küçük özellik daha ortaya çıktı. Örneğin, Google, emojiler için blob stilini ortadan kaldırdı. Aynı zamanda onları diğer platformlarla biraz daha uyumlu olan emojilerle değiştirdi. Oreo ayrıca bize otomatik olarak etkinleştirilen Wi-Fi, akıllı metin seçici vb. gibi özelliklere de sundu.
Android 9.0 Pie (2018):
Android’in akıllı telefonlarda piyasaya sürülmesinden on yıl sonra çıkardığı sürüm 9.0 Pie’dı. Android Pie, kendisini birkaç yıl içinde Android’de yapılan en önemli güncellemelerden biri yapan çeşitli görsel değişikliklerle geldi.
En önemlisi, Android 9.0 Pie, Android’de yıllardır var olan üç düğmeli kurulumunu ortadan kaldırarak; yerine hap şeklindeki tek bir düğme ve çoklu görev gibi araçları kontrol etmek için yenilikler getirdi. Android 9.0 Pie ayrıca, görünen bildirim türleri ve nerede göründükleri üzerinde ekstra denetimin yanı sıra; telefonunuzu ne sıklıkta kullandığınızı söyleyen Google’ın “Dijital Denge” özelliği de dahil olmak üzere bildirimlere bazı değişiklikler getirdi. Bu özellik aynı zamanda kullanıcıların akıllı telefon bağımlılığını azaltmak için; dijital yaşamlarını daha iyi yönetmelerine yardımcı olmayı amaçlıyordu.
Diğer özellikler arasında en önemlisi, arka plandaki pil uygulamalarının ne kadar kullanabileceğini sınırlayan uyarlanabilir bir müdahale aracıydı.
Android 10 (2019):
Google bu sürümle, daha önce çıkan sürümlerin aksine artık markalamaya kaldırdığını, bundan böyle adlandırma şeması yerine sadece sürüm numarası kullanacağını duyurdu. Aynı zamanda yeni bir logonun da Android’de yer alacağı bilgisini verdi.
Google bu sürümde, sürüm 9’daki “geri” düğmesini kaldırdı. Bunun yanında bu sürümle karanlık mod seçeneğine sahip oldu. Bu modun kullanımının, pil ömrünü uzatacağı da kullanıcılarına sürüm bilgisi ile duyurulmuştur. Son olarak bu yükseltme ile benzersiz ve sürükleyici Android deneyiminin de yaşanacağı açıklanmıştır.
Android 11 (2020):
Google, Haziran 2020’de sürüm 11 için genel beta sürümünü yayınladı. Google Pixel 2, Google Pixel 4 modelleri, Xiaomi Mi 10, 10 Pro, OnePlus 8 ve 8 Pro akıllı telefonların bu sürümü kullanabileceğini belirtti.
Sürümde aynı zamanda bildirimler artık, kullanıcıların uygulama uyarılarını ve diğer cihaz mesajlarını uygun şekilde görüntülemesine olanak tanıyan bir iyileştirme olan ayrı bir “Konuşma” bölümü içeriyordu. Kullanıcılar ayrıca, uygulama her açıldığında ayrı ayrı uygulamaların izin istemesi gerekip gerekmediğini seçebiliyorlardı. Bu özellik başka bir deyişle uygulamaların verilerinize sürekli olarak erişmesini engelleyerek güvenliğinizi artırıyor. Erişimi istediğiniz zaman verip; dilerseniz iptal edebiliyorsunuz. Android 11 için planlanan 8 Eylül 2020 çıkış tarihinin pandemi nedeniyle erteleneceği yönünde endişeler vardı. Ancak neyse ki bu gerçekleşmedi. Sürüm planlandığı gibi gitti ve Android 11’in hem beta, hem de tam sürümleri çıktı.
Android 12 (2021):
Android’in 12’nci sürümü; Mayıs ve Ağustos ayları içerisinde beta olarak görücüye çıkacak. Tam sürümün çıkış tarihi (Eylül ayı içerisinde) daha doğrusu içinde bulunduğumuz Kasım 2021 itibariyle çıkmış bulunmakta.
