Ütüyü Kim Buldu ?
Ütüyü Kim Buldu: Ütü yapmak birçoğumuzun hoşlanmadığı ve hiç bitmeyecekmiş gibi gözüken işlerin başında gelir. Ancak bu günlerde sahip olduğumuz tüm modern ütüler ve ütü masalarını kullanmak; modern demir icat edilmeden önce oldukça zordu. Aynı zamanda saatler alan bir uğraştı. Bu yüzden “kıymetini bilmekte fayda vardır” diye geçiştirerek ütülerin tarihine bir göz atalım:
Çin Ütüleri:
Ütüleme süreci, modern ütü icat edimeden çok öncesine dayanıyordu. MÖ 1. yüzyılda Çinliler, giysilerini yumuşatmak ve kumaştaki kırışıklıkları gidermek için sıcak suyla doldurulan metal tavalar kullanıyorlardı. Bu süreçten önce ne kadar süredir ütü yapıldığı bilinmediği gibi; tarihsel kayıtlar ile ispatlanabilen tek belgeler bu döneme aittir.
17. yüzyıl Ütü Teknolojisi:
17. yüzyılda yeni bir yöntem ortaya çıkmaya başlamıştı. Saplı büyük demir levhalar, ateşte ısıtılır ve kumaştaki kırışıklıkları düzeltmek için kullanılırdı. Her ne kadar modern dönemimizdeki işlevselliklere sahip olmasa da, bu dönem de oldukça iş gördükleri aşikardı. Hatta o dönemde bu ütü benzeri cihazlara “yassı demirler” diyorlardı. Ne zaman biri ütü yapmak isterse, demir levhanın ateşin üzerinde ısınmasını beklemeli, soğuduktan sonra tüm işleme yeniden etmeliydi.
Demir Kutu Ütüler:
Daha doğrusu demir kutuya benzeyen aygıtlar. Bir önceki ütüye benzer aygıttan farklı olarak görünüşü kutuyu andırıyordu; özellikle sıcak kömür veya sıcak metal parçalarla doldurularak kullanıyorlardı.
Çoklu Ütüler:
Ütülerin kullanılmadan önce ısıtılması ve kişi çalışırken ütünün giderek soğuması, işleme yeniden başlanılması gerekli kılıyordu ve süreç haliyle uzuyordu. İşleri ve bu süreci daha verimli ve kolay hale getirmek için insanlar birkaç ütü kullanmaya, onları tek bir kaynaktan ısıtmaya ve diğeri soğuduğunda ütüler arasında geçiş yapmaya başladılar. Ancak bu süreç sadece bekleme ve zaman kaybına karşı etkili bir yöntemdi. Özellikle teknolojik olarak insanların arzusunu karşılamaktan çok uzak bir alternatifti.
Ondokuzuncu Yüzyılın Ortaları ve Yirminci Yüzyılın Başında Ütüler:
1800’lerin sonlarında ve 1900’lerin başlarında, ütülerin gelişimi için oldukça önemli bir yol katedilmiştir. Öyle ki; etanol, doğal gaz ve balina yağı gibi yakıt kaynaklarını kullanarak ısıtılan birçok ütü bulunmaktaydı.
Ütüyü Kim İcat Etti ?
Elektrikli Ütünün İcadı:
Ütünün tüm bu ilkel biçimleri, bugün bildiğimiz ve kullandığımız ütülerin keşfedilmesine yol açtı. Sıcak plakayı çalışır hale getirmek için alüminyum ve paslanmaz çelik kullanılırdı. Özellikle ütüler çok ısındığında veya soğuduğunda, ısıtma elemanını açıp kapatan bir termostat teknolojisiyle; ütülerin sabit bir şekilde kalmalarına imkan sağlandı.
Direnç sistemi de bulunan ve elektrikle ısıtan ilk ütüyü ise 1882 yılında Henry W. Seeley icat etmiştir. Kırışıklıkları azaltmak ve kullanılabilirliği rahatlatmak amacıyla yıllardır uğrışlan bu aygıtın; günümüzdeki örneklerine sistematik olarak en çok benzeyen aygıtta buydu ve Seeley, bu aygıtın 259, 054 patent numarasıyla artık kendi üzerine de tescilini yaptırmıştı. Bu aygıt, elektrikli düz ütü diye geçiyordu ve patenti Amerika Birleşik Devletleri tarafından verilmiştir.
Buharlı Ütünün İcadı:
Bu ütüler ilk olarak 1926 yılında New York’ta bir temizlik şirketi tarafın kullanılmıştır. Ancak hem teknik hem de başka sorunlardan dolayı 1938 yılına kadar ticari bir başarı elde edemedi. 1950 yılında ise günümüz teknolojilerine en uygun olan ve problemsiz çalışan buharlı ütüyü, Thomas Sears geliştirmiştir.
Günümüzde Ütüler:
Ütüler ilk üretilen türlerinden bu yana oldukça yol katettiler ve ütü yapma işini daha az stresli hale getirecek yeni ürünler geliştirilmiştir. Ancak hâlâ ütü yapmaktan keyif almayan ciddi bir kesimin varlığından da söz edebiliriz.
