Tüpraş’ Kim Kurdu ?
Tüpraş’ı Kim Kurdu: Tüpraş ve uzun açılımıyla Türkiye Petrol Rarinerileri. Çatı şirket olarak 1983 yılında; İzmir, İzmit, Kırıkkale ve Batman‘da, 4 petrol rafinerisinin birleştirilmesiyle kurulmuştur. 2006 yılında özelleşmiş ve Koç Holding’e devredilmiştir. Ürettiği ürünler arasında; akaryakıt, fuel oil, bitüm, LPG, gaz yağı, motor yağı gibi petrolden gelme ürünler vardır.
Tüpraş Tarihi:
20 Mayıs 1983 yılında yürürlüğe girem “Kamu İktisadi Teşebbüsleri“yle ilgili 60 sayılı KHK ile Türkiye Petrol Kurumu (Petkur) kurulmuştur. Aynı zamanda bu KHK ile TÜPRAŞ’ın da kuruluşuna izin verilmiştir. İlk kurulduğunda PETKUR’un bağlı ortaklarından biri olarak faaliyet göstermiştir.
1984 yılı Haziran ayında yayımlanmış olan 233 sayılı KHK ile PETKUR’UN işlevselliğine son verilmiştir. Bununla birlikte TPAO, bulunduğu statüsünden yukarı çıkarılarak PETKUR’un yerine geçmiştir. Bu aynı zamanda TÜPRAŞ’ın TPAO’ya bağlı ortaklıkla çalışacağı anlamına geliyordu.
TÜPRAŞ, 5 Temmuz 1990 senesinde Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı’nın hizmetine girdi ve bununla birlikte özelleştirme yolu da açılmış oldu.
Bunun yanında 28 Ekim 1983 yılında çıkarılmış kanunla; İzmir Rafinerisi, Batman Rafinerisi, İPRAŞ ve yapılmakta olan Kırıkkale Rafineleri’nin TÜPRAŞ’a bağlanmasına karar verilmiştir. TÜPRAŞ, 16 Kasım 1983’TE, TPAO’dan ayrılmış ve Enerji Bakanlığı’na bağlı olarak, yarı-özel şirket pozisyonunda faaliyet göstermiştir.
Kurum ilk kez 28 Mayıs 1991 yılında halka arz edilmiştir. %2.5 oranındaki hissesiyle, İMKB’de işlem görmeye başlamıştır. 1999 yılında ise halka açıklık oranı; özellikle %2.5’dan %3,58’e çıkarılmıştır.
Sütaş’ı Kim Kurdu?
Tüpraş’ın Sahibi Kim ?
13 Ocak 2004 yılında gerçekleştirilen özelleştirme ihalesini Zorlu Grubu – Tatneft kazanmıştır; ancak Petrol-iş Sendikası’nın açtığı dava, Danıştay tarafından kabul edilmiş ve satış iptal edilmiştir. Daha sonra gerçekleştirilen 12 Eylül 2005 yılında yapılan ihaleyi, 4.14 milyar dolarlık teklifi ile Koç-Shell Grubu kazanmıştır. Bunun yanında 26 Ocak 2006 yılında TÜPRAŞ yönetimi tamamen Koç-Shell konsorsiyumuna devredilmiştir. Yıllar 2005’i gösterdiğinde özelleştirme sona ermiş; Shell bağlı ortaklığının hissesini %10’dan %2’ye düşürmüştür. Bu hisseleri Aralık 2013’te tek başına alan Koç Holding, aynı zamanda şirketin hisselerinin halka kapalı kısmının da tamamına sahip olmuştur.
Tüpraş Tesisleri:
Batman Rafinerisi:
Bu rafineri aynı zamanda Türkiye’deki ilk petrol rafinerisi olma özelliğini sahiptir. Yıllık ham petrol damıtma çapı 1955 yılında 330 bin tondu. Günümüzdeki damıtma kapasitesi ise 1,4 Milyon Ton’dur. Batman’da kurulmuştur. 1983 yılında ise TÜPRAŞ’a katılmıştır.
İzmir Rafinerisi:
Yıllık üç milyon ton kapasitesi olan tesis, 1972’de açılmıştır.
İzmit Rafinerisi:
1961 yılında Amerikan Caltex ve TPAO ortaklığıyla Kocaeli’nin İzmit semtinde İzmir Rafinerisi (İPRAŞ) kurulmuştur. Aynı zamanda yıllık 1 milyon ton kapasitesi vardır. 1972 yılında Caltex’in bütün hisseleri TPAO’ya satılmıştır. Ancak TPAO, 1983 yılında PETKUR’a bağlı bir şirkete dönünce İPRAŞ, tamamen PETKUR’a bağlanmıştır. Bunun yanında 28 Ekim 1983 yılında İPRAŞ’ın da feshedilmesiyle; rafineri TÜPRAŞ’ın malı haline gelmiştir.
Bu rafineri, Eylül 2014’te, Fuel Oil Dönüşüm Tesisi haline bürünmüştür. Tesiste; fuel oilin benzin, LPG, motorin benzeri akaryakıtlarla; kükürt ve petrokok gibi maddelere dönüştürme gerçekleştirilmektedir.
Kırıkkale Rafinerisi:
Bu rafineri, yıllık 5 milyon ton kapasiteyle, 1986 yılında Kırıkkale’de açılmıştır. Tesis aynı zamanda ülkedeki en gelişmiş rafinaj teknolojilerinden birine sahiptir. Yapılan 3 milyar dolarlık yatırımla, Fuel Oil Dönüşüm Tesisi olarak faaliyetlerini aralıksız sürdürmektedir..
